What's so exciting about the word organic?

In de Volkskrant gaan Eosta-directeur Volkert Engelsman en onderzoeksjournalist Jeroen Smit op onderzoek uit waarom het woordje 'biologisch' zo spannend lijkt te zijn en het slechts één keer is genoemd in de beleidsstukken van de landbouwminister. "Minister, geeft u eens handen en voeten aan het woordje ‘kringloop’. Europa zegt luid en duidelijk wat dit in de praktijk betekent: 25 procent biologische landbouw. Laat Nederland niet langer het duurzaamheidskneusje van Europa zijn."

Over tien jaar moet 25 procent van de Europese landbouw biologisch zijn. De Europese Commissie heeft in mei een nieuwe landbouwstrategie bekendgemaakt die het Europese voedselsysteem gezonder, socialer en duurzamer moet maken voor mens, dier en ecosysteem, en kiest daarbij onomwonden voor biologisch.

Hiermee is Brussel een stuk uitgesprokener dan de Nederlandse overheid. Minister Carola Schouten presenteerde in 2018 een duurzame landbouwvisie voor 2030, met in essentie dezelfde doelstellingen. Maar in haar 21 pagina’s tellende document kwam de woordcombinatie ‘biologische landbouw’ slechts één keer voor. Schouten opteerde in plaats daarvan voor ‘kringlooplandbouw’.

Wel kwamen de volgende woorden er in voor: kringlooplandbouw, duurzame landbouw, natuur-inclusieve landbouw, integrale emissie-arme landbouw, natuurgerichte landbouw, natuurlandbouw, grondgebonden landbouw, multifunctionele landbouw, aangepaste landbouw, agro-ecologische principes, ecologische bodemkwaliteitsverbetering en productie-ecologie. 

Het ontwijkende woordgebruik van de Nederlandse overheid weerspiegelt helaas de daden: de biologische sector wordt sinds 2011 op geen enkele manier gesteund en ook daarvoor was het schamel. Het biologisch areaal in Nederland blijft met 4,1 procent flink achter op de rest van Europa. De abstracte kringloopvisie van Carola Schouten heeft nog geen enkele verbetering opgeleverd. Gangbare spruitjes worden nog steeds tien keer per jaar bespoten met gemiddeld drie chemisch-synthetische middelen, biologische spruitjes nog steeds nul keer. Boeren krijgen massaal Parkinson. Vrijwel al het onderzoeksgeld in Wageningen gaat naar onderzoek dat wordt ge-cofinancierd door agrochemische bedrijven.

Corona heeft een nieuwe trits argumenten voor een paradigma-omslag in de landbouw geleverd. Ons voedselsysteem werkt leefstijlziektes in de hand die onze kwetsbaarheid vergroten. Door corona dreigen nu hongersnoden die niets te maken hebben met kilo’s per hectare en alles met fragiele, te sterk gespreide productieketens. Wetenschappelijke publicaties maken duidelijk dat intensieve landbouw sinds 1940 de helft van alle zoönoses heeft veroorzaakt. 

We moeten weg van de focus op productiemaximalisatie. Landbouw heeft daardoor de kosten voor klimaat, milieu en dierenwelzijn decennia te lang over de schutting gegooid als ‘externe kosten’. Maar de andere kant van de schutting blijkt nu bij onze tuin te horen.

Wij dagen minister Schouten uit om te kiezen. Minister, geeft u eens handen en voeten aan het woordje ‘kringloop’. Europa zegt luid en duidelijk wat dit in de praktijk betekent: 25 procent biologische landbouw. Laat Nederland niet langer het duurzaamheidskneusje van Europa zijn. Europa gaat u binnenkort vragen naar uw plannen om van 4,1 procent biologische landbouw naar 25 procent te komen. Combineer dit met een forse reductie van de veestapel en u kunt de stikstofcrisis oplossen, Nederland gezonder maken en de overheid veel geld besparen, zoals een onderzoeksrapport van Ecorys (‘Betaalbaar Beter Boeren’, 2020) becijferde in januari dit jaar.

De biologische sector levert meer ecologische en maatschappelijke waarde en veroorzaakt minder externe kosten. Geeft u daarvan iets terug. Zorg met bonus-malus regelingen dat de biologische sector niet langer wordt gestraft in de winst- en verliesrekening, omdat ze meer milieukosten op zich neemt. En voor consumenten is de hogere prijs van biologische producten soms een drempel. U kunt daar iets aan doen, bijvoorbeeld door de btw op biologische producten te verlagen. Daarmee creëert u een gelijker speelveld.

De afstand tussen maatschappelijke verwachtingen en de werkelijkheid van de landbouw is in heel Europa nergens zo groot als in Nederland, blijkt uit recent WUR-onderzoek. Consumenten geven echter al jaren aan welke kant ze op willen. Het biologisch keurmerk en het Beter Leven-keurmerk groeien continu. Maar de overheid blijft het schoothondje van de veevoer-, kunstmest- en pesticidenlobby. 

Mevrouw Schouten, u heeft nog een klein jaar. Zorg dat we in 2030 kunnen terugkijken op de coronacrisis als het begin van een circulaire, duurzame, robuuste, integrale, gezonde, multifunctionele, klimaatvriendelijke, diervriendelijke, landschapsbehoudende, kortom biologische landbouw.

Bron: Volkskrant